Kayyum atamak, bir kurumun veya şirketin yönetimi yasal nedenlerle mevcut yöneticilerden alınarak, mahkeme veya ilgili kamu kurumu tarafından atanan geçici bir yönetici (kayyum) tarafından yürütülmesi anlamına gelir. Kayyum, atanmış olduğu kurumun veya şirketin işleyişini belirli bir süre için veya belirli bir amaca ulaşılana kadar yasalara ve mahkeme kararlarına uygun olarak sürdürmekle görevlidir.
Kayyum Atama Nedenleri:
Kayyum atamasının çeşitli nedenleri olabilir. En yaygın olanları şunlardır:
- Yolsuzluk ve Mali Suçlar: Bir kurum veya şirkette yolsuzluk, zimmet, dolandırıcılık gibi mali suçların tespit edilmesi veya bu yönde ciddi iddiaların bulunması durumunda, delillerin karartılmasını önlemek, şirketin varlıklarını korumak ve soruşturmanın sağlıklı yürütülmesini sağlamak amacıyla kayyum atanabilir.
- Terör Örgütü Bağlantısı İddiaları: Bir kurum veya şirketin terör örgütleriyle bağlantısı olduğuna dair ciddi iddiaların bulunması, terör örgütüne finansman sağladığına dair şüphelerin oluşması halinde, bu durumun araştırılması ve gerekirse örgütün kontrolünün engellenmesi amacıyla kayyum atanabilir.
- Yönetim Boşluğu ve Anlaşmazlıklar: Bir şirketin yönetim kurulunda uzun süreli bir anlaşmazlık yaşanması, yöneticilerin görevlerini yapamaz hale gelmesi veya şirketin işleyişini olumsuz etkileyecek bir yönetim boşluğunun oluşması durumunda, şirketin faaliyetlerinin aksamadan devamını sağlamak için kayyum atanabilir.
- Yasal Mevzuata Aykırılık: Bir kurum veya şirketin faaliyetlerinin sürekli olarak yasal mevzuata aykırı olması, kamu düzeni veya güvenliği için tehlike oluşturması durumunda, bu durumu düzeltmek ve yasalara uygun hale getirmek amacıyla kayyum atanabilir.
- Tasfiye Süreci: Bir şirketin iflas etmesi veya tasfiye sürecine girmesi durumunda, alacaklıların haklarını korumak ve tasfiye işlemlerini düzenli bir şekilde yürütmek amacıyla kayyum atanabilir.
Kayyum Atama Süreci Nasıl Gerçekleşir?
Kayyum atama süreci genellikle aşağıdaki adımları içerir:
- Başvuru veya Re’sen İnceleme: Kayyum atanması talebi, ilgili kamu kurumları (örneğin Cumhuriyet Başsavcılığı, MASAK, SGK gibi) tarafından mahkemeye iletilebilir veya mahkeme re’sen (kendiliğinden) durumun ciddiyetini değerlendirerek kayyum atanmasına karar verebilir.
- Delil Toplama ve Değerlendirme: Mahkeme, kayyum atanması talebini veya re’sen yaptığı inceleme sonucunda elde ettiği bilgileri ve delilleri değerlendirir. İddiaların ciddiyeti, kurumun veya şirketin durumu, kamu yararı gibi faktörler göz önünde bulundurulur.
- Mahkeme Kararı: Mahkeme, yapılan değerlendirme sonucunda kayyum atanmasına gerek görürse bir karar verir. Bu kararda, atanacak kayyum veya kayyum heyetinin kimler olacağı, görev süreleri, yetkileri ve hangi amaçla atandıkları belirtilir.
- Kayyumun Göreve Başlaması: Mahkeme kararının ilgili taraflara tebliğ edilmesinin ardından, atanan kayyum veya kayyum heyeti görevine başlar. Genellikle mevcut yöneticiler görevden alınır ve yetkileri kayyuma devredilir.
- Kayyumun Faaliyetleri: Kayyum, mahkeme kararında belirtilen yetkiler çerçevesinde kurumun veya şirketin yönetimini devralır. Gerekli incelemeleri yapar, mali durumu kontrol eder, varsa usulsüzlükleri tespit etmeye çalışır, şirketin faaliyetlerinin yasalara uygun şekilde yürütülmesini sağlar ve mahkemeye düzenli olarak rapor sunar.
- Kayyumun Görevinin Sona Ermesi: Kayyumun görevi, mahkeme kararında belirtilen sürenin dolması, atanma amacına ulaşılması, kurumun veya şirketin durumunun düzelmesi veya mahkemenin yeni bir karar vermesiyle sona erebilir.
Kayyumun Yetkileri:
Kayyumun yetkileri, mahkeme kararında açıkça belirtilir. Genellikle şunları kapsar:
- Kurumun veya şirketin tüm yönetim ve temsil yetkisi.
- Mali işlerin kontrolü ve yönetimi.
- Personel atama ve çıkarma yetkisi (mahkeme izniyle sınırlı olabilir).
- Sözleşme yapma ve feshetme yetkisi.
- Dava açma ve davalarda taraf olma yetkisi.
- Mahkemeye düzenli rapor sunma yükümlülüğü.